طرح درس حروف مقطعه قرآن پنجم ابتدایی، یک طرح آموزشی است که شامل 5 صفحه ورد قابل ویرایش می‌باشد. این طرح برای دانش‌آموزان پایه پنجم دبستان طراحی شده است. اهمیت آموزش حروف مقطعه قرآن در این مقطع تحصیلی بسیار بالاست، زیرا درک و استفاده صحیح از حروف مقطعه، اساسی‌ترین قواعد خواندن و نوشتن قرآن را تشکیل می‌دهد. این طرح به صورت جذاب و آموزنده، با استفاده از تصاویر و نمودارها، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا حروف مقطعه را به‌راحتی یاد بگیرند و بتوانند آنها را در خواندن و نوشتن قرآن به‌کار ببرند.

طرح درس روزانه
نام درس : قرآن پایه :پنجم موضوع : حروف مقطعه قرآن كريم
آشنايي با شكل، اسامي حروف و حروف مقطعه قرآن كريم مي باشد؛ و در پايان درس از دانش آموزان انتظار مي رود كه:
تمامي اشكال حروفي كه در قرآن به كار رفته است را بشناسند.1
2.با اسامي عربي حروف آشنا شوند
3.حروف مقطعه قرآن كريم (كه در اوائل 29 سوره آمده) را تشخيص داده و به صورت صحيح تلفظ مي نمايند
اهداف درس
تذكر و يادآوري الفباي زبان فارسي.
حذف چهار حرف پ، چ، ژ، گ و مشخص كردن حروف عربي.
يادآوري تفاوت نداشتن اَشكال حروف فارسي و عربي به استثناي شكل دو حرف (ـة ـ ة، ك).
آشنايي با اسامي عربي حروف.
آشنايي با حروف مقطعه قرآن كريم.
مراحل تدریس
در اولين جلسه بايد دانش آموزان را با قرآن و اهميت فراگيري آن آشنا سازيم و سپس درس اين گونه آغاز مي كنيم:
براي آموختن هر زباني ابتدا بايد با حروف و الفباي آن زبان آشنا شد، ما كه مي خواهيم خواندن قرآن را ياد بگيريم نخست بايد الفباي چه زباني آشنا شويم؟
دانش آموزان: الفباي زبان عربي.
معلم: چرا الفباي زبان عربي؟
دانش آموزان: براي اين كه قرآن به زبان عربي است.
معلم: خوشبختانه چون شكل عربي با حروف فارسي يكسان است، همة ما با الفباي عربي آشنا هستيم؛ الفباي فارسي را همه ياد داريد؟
دانش آموزان: بله.
معلم: يكي يكي بگوييد تا من روي تابلو بنويسم.
دانش آموزان: الف، ب، ت …
سپس شروع مي كنيم به نوشتن شكل الفباي فارسي به ترتيب از الف تا ي.
معلم: از اين سي و دو حرف، چهار حرف پ ـ چ ـ ژ ـ گ مختص زبان فارسي است و در زبان عربي وجود ندارد و بقيه حروف در فارسي و عربي مشترك مي باشند (و با علامت ضربدار (*) چهار حرف را مشخص مي كنيم).
سپس از آنها مي پرسيم كه الفباي زبان فارسي چندتا بود؟
دانش آموزان: 32 تا.
معلم: چند تاي آنها در عربي وجود نداشت؟
دانش آموزان: 4 تا.
معلم: 4 را از 32 كم كنيم، نتيجه مي گيريم كه الفباي عرب چندتاست؟
دانش آموزان: 28 تا.
پس از آشنايي با حروف عربي نوبت به آشنايي با اَشكال حروف مي رسد كه هر حرفي داراي چند شكل است. و با توجه به اين كه تمام اَشكال حروف عربي به استثناي دو شكل ـة، ة ـ ك همانند اشكال حروف فارسي است، و دانش آموزان ما با همة آنها در كلاس اول ابتدايي آشنا شده اند. تنها دو شكل ـة ـ ة، ك را بيان مي كنيم كه در عربي براي حرف تاء و كاف مي باشد. به آنها مي گوييم الفباي زبان عربي همانند الفباي فارسي به شكل آخر و غير آخر نوشته مي شود طرح درس حروف مقطعه قرآن پنجم ابتدایی و اَشكال آنها به استثناي دو حرف هيچ گونه تفاوتي با هم ندارند. آن دو حرف يكي ـة، ة است كه براي حرف تاء در آخر بعضي از كلمات مي آيد و ديگري ك كه به جاي كاف آخر نوشته مي شود و براي اين كه با حرف لام آخر اشتباه نشود، كاف غير آخري در درون آن قرار مي دهند.
بعد از آشنايي با اَشكال حروف، نوبت به اسامي حروف عربي مي رسد، به آنها مي گوييم:
اينها شكل حروف عربي بود كه با شكل حروف فارسي تفاوت چنداني نداشت، حال مي خواهيم با اسامي عربي آنها نيز آشنا شويم.
اسامي حروف عربي با مختصر تفاوتي همانند اسامي حروف فارسي است، حال اسم عربي حروف را زير آنها مي نويسم، شما با هم بخوانيد (و شروع مي كنيم به نوشتن اسامي حروف).
/پاورقي 1. همان گونه كه قبلا تذكر داده ايم اسامي دوازده حرفي كه به همزه ختم مي شوند، عرب ها در كتابت، همزه را مي نويسند ولي در محاوراتشان آن را تلفظ نمي كنند. با توجه به اين نكته جهت سهولت در امر آموزش براي افراد خردسال، اسامي اين حروف را بدون همزه مي نويسيم و ياد مي دهيم، ولي براي افراد بزرگسال، همزه را مي نويسيم و برايشان توضيح مي دهيم كه عرب ها در صورت وقف بر اسامي اين حروف، براي سهولت، همزة آن را تلفظ نمي كنند./
ا ب ت ث ج ح خ
الف باء تاء ثاء جيم حاء خاء
د ذ ر ز س ش ص
دال ذال راء زاء سين شين صاد
ض ط ظ ع غ ف ق
ضاد طاء ظاء عين غين فاء قاف
ك ل م ن ه و ي
كاف لام ميم نون هاء واو ياء
روي اسامي حروف تمرين مي كنيم تا دانش آموزان اسامي عربي حروف را كاملا ياد بگيرند و اين تمرين بايد به شكل هاي گوناگون باشد تا موجب خستگي آنها نشود، براي نمونه:
بعد از نوشتن اسامي حروف از آنها مي خواهيم با اشاره كردن روي هر حرفي، اسم عربي آن را بگويند. پس از اين كه خوب با اسامي عربي حروف آشنا شدند، اسامي حروف را پاك مي كنيم و از آنها مي خواهيم تا از حفظ، اسامي حروف مورد اشاره را بگويند، وقتي كه مطمئن شديم يكايك دانش آموزان، اسامي حروف عربي را كاملا ياد گرفته اند، حروف مقطعه را شروع مي كنيم، به آنها مي گوييم:
حال كه اسامي عربي حروف را ياد گرفتيد، همه مي توانيد حروف مقطعه قرآن را نيز بخوانيد، فقط بايد اسمش را ياد بگيريد كه چرا به آنها حروف مقطعه مي گويند و در كجاي قرآن قرار دارند.
از مجموع 114 سورة قرآن كريم، 29 سورة آن با حروفي آغاز مي شوند كه بايد جدا جدا و با اسامي عربي خود خوانده شود، از اين رو به آنها حروف مقطعه مي گويند، مقطعه يعني قطعه قطعه (جدا جدا) و چون اين ها بر خلاف شكل ظاهرشان كه به صورت كلمه مي باشند مي بايست قطعه قطعه (و جدا جدا) خوانده شوند، به آنها حروف مقطعه مي گويند.
سپس حروف مقطعه را براي آنها مي نويسيم و از آنها مي خواهيم تا هر حرفي را با اسم عربي آن بخوانند؛ براي نمونه:
معلم: اسم اين حرف ي چيست؟
دانش آموزان: يا.
/پاورقي 2. اسامي حروفي كه به همزه ختم مي شوند در حروف مقطعه نيز همزة آنها تلفظ نمي شود./
معلم: اسم اين حرف س چيست؟
دانش آموزان: سين.
معلم: حالا با هم يس چطور مي خوانيم؟
دانش آموزان: يا، سين.
روي بقيه حروف مقطعه به همين ترتيب تمرين مي كنيم تا با همة حروف مقطعه آشنا شوند
تدریس
نام درس : قرآن پایه :پنجم
موضوع : آشنایی با آیات تا سوره……
دانش آموزان با نحوه خواندن آیات درس آشنا شوند
اهداف کلی
دانش آموزان با نحوه خواندن آیات تا سوره آشناشوند
دانش آموزان با حروف مقطعه آشنا شوند
اهداف جزیی
دانش آموزان بتوانند آیات را به صورت گروهی وهمراه با نواربخوانند
دانش آموزان بتوانند آیات درس را از روی کتاب بخوانند
دانش آموزان بتوانند قاعده ی مربوط به درس را به طورعملی درضمن خواندن رعایت کنند
اهداف رفتاری
کتا ب درسی ، گچ ، تخته سیاه ، نوارآموزش قرآن ، رادیو ضبط
ابزار های آموزشی
سلام و احوال پرسی – بررسی حالات روحی و روانی – حضور و غیاب –فراهم کردن وسایل آزمایش
فعالیت مقدماتی
توضیحی ، آموزش از طریق نوار آموزشی
روش تدریس
ازدانش آموزان درباره ی خواندن حروف مقطعه سوالاتی می کنیم
ارزشیابی تشخیصی
توجه دانش آموزان را به سوره ی ……… وسوره های دیگری که در قرآن کریم آمده است جلب می کنیم
آماده سازی
درس را با پخش کردن آیات درس توسط رادیوضبط شروع می کنیم.
ازدانش آموزان می خواهیم که هرجمله را باراول گوش دهند و بار دوم همراه با نوارآهسته تکرارکنند
بعد ازپخش شدن نوارازدانش آموزانی که آمادگی بیشتری دارند میخواهیم که درس را بخوانند بعد از خواندن درس توسط دانش اموزان قاعده مربوط به درس را به اختصار برای دانش آموزان توضیح می دهیم
تدریس
ازچند نفرازدانش آموزان میخواهیم که درس را با رعایت قاعده مورد نظر بخوانند
ارزشیابی پایانی
از دانش آموزان میخواهیم که روخوانی درس را برای جلسه بعد در خانه تمرین کنند
تعیین تکلیف