طرح درس ملی فارسی ششم ابتدایی درس هفت خان رستم از 7 صفحه ورد تشکیل شده است. این طرح درس برای دانش آموزان پایه ششم دبستان طراحی شده است و قابل ویرایش می‌باشد.

در این طرح درس، مطالب مربوط به آشنایی با رستم به عنوان یکی از قهرمانان شاهنامه، آشنایی با نمونه‌هایی از کنایه و مفهوم آن‌ها، پی بردن به یاری خداوند و تأثیر یاری جستن از خدا در انجام کارها و آشنایی با شاهنامه به عنوان یکی از مهمترین کتاب‌های تأثیرگذار زبان فارسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در این طرح درس، اهداف جزیی، حیطه‌ها و اهداف، انتظارات از دانش آموزان در این درس، عرصه‌ها، فضای آموزشی و نحوه چیدمان کلاس، پیش بینی روش تدریس و وسایل آموزشی مورد بررسی و توضیح قرار می‌گیرد. همچنین، وظایف دانش آموز در قبال این درس نیز مشخص شده است.

طرح درس ملی فارسی ششم ابتدایی
مشخصات کلی
تعداد دانش آموز:
عنوان درس: هفت خان رستم
صفحه: 42 – 37

آموزشگاه:
پایه:ششم
تاريخ اجرا:
مدت تدريس:50دقیقه

مدرس:
فعالیت های قبل از تدریس
هدف کلی جلسه: آشنایی با رستم بعنوان یکی از قهرمانان شاهنامه
آشنایی با نمونه هایی از کنایه و مفهوم آن ها
پی بردن به یاری خداوند و تأثیر یاری جستن از خدا در انجام کارها
آشنایی با شاهنامه بعنوان یکی از مهمترین کتاب¬های تأثیرگذار زبان فارسی

رئوس
مطالب
اهداف جزیی
حیطه هاو اهداف
انتظارات از دانش آموزان در این درس
عرصه ها
فضای آموزشی
و نحوه چیدمان کلاس
پیش بینی روش تدریس
وسایل آموزشی

وظایف دانش آموز در قبال

خدا

خلقت
(طبیعت

خود

دیگران

1 – آشنایی با رستم بعنوان یکی از قهرمانان شاهنامه

2 – آشنایی با کنایه و مفهوم آنها

3 – اشنایی با شاهنامه به عنوان یک افتخار ملی
سطح 1:
در مورد رستم، بعنوان یکی از قهرمانان شاهنامه و داستان های آن آشنایی پیدا کنند.
در مورد ارزش و اهمیّت یاری جستن از خداوند در برخورد با مشکلات داستان هایی را بیان کنند.
سطح 2:
مراحل هفت خان رستم و شخصیت های موجود در هر کدام را بدانند.
واژه¬های جدید درس را استخراج کرده و معادل امروزی آن¬ها را بیان کنند.
یکیاز داستان های رستم را، از شاهنامه در کلاس بخوانند.
سطح 3:
چند نمونه کنایه با معنی و مفهوم آن بیان کنند.
مفهوم کلی درس را توضیح داده و یکی دیگر از داستان های شاهنامه را در کلاس بخوانند.
چند نمونه از داستان های کهن ایرانی را برای سایر هم کلاسی های خود بخوانند.
تعقّل

1 – آشنایی با فردوسی شاعر بزرگ و حماسی؛

*

*
صندلی کلاس به صورت دایره ای چیده شود.

ایفای نقش، پرسش و پاسخ، نمایشی، توضیحی
کتاب درسی، شاهنامه، کارت های مربوط به گروه بندی، فیلم

ایمان

2 – ایجاد روحیه یپایداری و ایستادگی در برابر مشکلات

*

*

علم

آشنایی با ادبیات حماسی فارسی؛
آشنایی با کنایه

*

عمل

ایجاد نگرش مثبت به میهن دوستی و اعتقادات ملی؛

*

*

*

اخلاق
ناامید نشدن در زندگی و داشتن روحیه تلاش و مبارزه

*

*

*

*

فعالیت های حین تدریس
فعالیت های یادگیری
فعالیت دبیر
(ایجاد موقعیت یادگیری )
فعالیت دانش آموزان
(اندیشه ورزی، دست ورزی، خلاقیت توام با خوباوری، خودپایایی و خود ارزیابی )
روش تدریس
وسایل آموزشی
زمان
فعالیت های مقدماتی
پس از سلام و احوالپرسی معلم کارت ها را که نشان دهنده ی هفت مرحله یا هفت خان است در اختیار گروه ها قرار می دهد و هر گروه مرحله ی خود را برمی دارد.
آماده شدن دانش آموزان جهت تدریس هم چون آماده کردن کتاب و قلم خود .
گروه بندی و برداشتن کارت توسط سرگروه
توضیحی

ماژیک-برد- قلم کتاب- کارت های مراحل هفت خوان

5

پیش بینی رفتار ورودی
دانش آموزان قبلاً در پایه ی پنجم با کتاب شاهنامه و برخی از داستان های آن آشنایی دارند. طرح درس ملی فارسی ششم ابتدایی درس هفت خان رستم حتی برخی از داستان های آن را در فیلم ها و کارتون های تلویزیونی دیده اند..
اندیشه ورزی دانش آموزان به صورت گروهی و بحث و تبادل نظر جهت پاسخ گویی به معلم
”

”
2

ارزشیابی تشخیصی
یا سنجش آغازین
چه کسی شاهنامه را دیده یا خوانده است؟ آیا در مورد داستان های رستم و سایر پهلوانان ایرانی اطلاعاتی دارید؟ مفهوم جمله ی از هفت خان گذشتن چیست؟ … و …
پاسخ گویی دانش آموزان به پرسش شفاهی و بیان نقطه نظرات شان نسبت به موضوع به صورت فردی یا گروهی

پرسش و پاسخ

”
5

آماده سازی
( ایجاد انگیزه و معرفی درس جدید)
معلم با یک کتاب شاهنامه وارد کلاس می شود. و از دانش آموزان می پرسد که آیا این کتاب را می شناسند؟ یا آیا تا به حال آن را مطالعه کرده اند؟ و …
توجه دانش آموزان به موضوع جلب شود و مبحث را دنبال نمایند و به سوالها پاسخ می دهند .
پرسش و پاسخ
”
3

ارائه درس جدید
لحاظ کردن ارزشیابی فرآیندی
معلم پس از نام گذاری گروه ها به اسم هفت خان رستم، یک داستانی در مورد کنایه ی «گذاشتن از هفت خان» را برای دانش اموزان تعریف می کند.
از دانش آموزان می پرسد که مفهوم جمله «گذشتن از هفت خان» چیست؟
آیا دوست دارید در مورد این جمله اطلاعات بیشتری کسب کنید.
برای همین منظور دوستان شما نمایشی در مورد یکی از داستان های شاهنامه آماده کرده اند که با هم به تماشای آن می نشینیم. طرح درس ملی فارسی ششم ابتدایی درس هفت خان رستم البته بچه های عزیز من فیلم کارتونی این داستان را هم در آخر زنگ خواهم داد تا در خانه آن را ببینید.
معلم از دانش آموزان می خواهد تا به دقّت به نمایش توجه کنند و پس از پایان آن در گروه خود به پرسش های او در مورد نمایش پاسخ دهند.
معلم از هر گروه می خواهد که با توجه به اسم گروه خود یکی از مراحل هفت خان رستم را توضیح دهند.
رستم چگونه توانست بر مشکلات پیروز شود؟
و سؤالات دیگر …

دانش آموزان در گروه های خود قرار گرفته و به داستان معلم گوش می دهند.

به پرسش های معلم پاسخ می دهند.

گروه نمایش برای اجرای نمایش آماده شده و نمایش مربوط به درس که در مورد هفت خان رستم می باشد را اجرا می کنند.

نمایش تمام شده و گروه ها در مورد نمایش با هم بحث و گفتگو می کنند.

دانش آموزان در گروه های خود به پرسش های معلم پاسخ داده هم چنین پاسخ فعالیت «خود ارزیابی» پایان درس را نیز توضیح می دهند. و در پایان نیز درس را صامت خوانی کرده و کلمات جدید را مشخص نموده و در مورد معادل امروزی برخی از واژه ها با هم بحث می کنند.
نمایشی ، توضیحی ، کلیپ

”

20

فعالیت های بعد از تدریس

فعالیت دبیر
فعالیت دانش آموزان
زمان
فعالیت تکمیلی
و جمع بندی
در پایان هر یک از گروه ها برداشت های خود از نمایش را به طور خلاصه به کلاس ارائه می دهند همچنین در مورد جمله ی «گذشت از هفت خان» و مفهوم آن توضیح می دهند
دانش آموزان نکات را یادداشت کرده و به پخش کلیپ نگاه می کنند.

5

توضیحات تدریس و بعد از آن :
برای ایجاد علاقه ی بیش تردر دانش آموزان به مطالعه ی داستان های شاهنامه و افزایش آگاهی آنان می توان پس از تدریس این درس از آنان خواست تا به جست وجو و مطالعه در منابع بپردازند.مثلا:
۱.داستان را در کتاب شاهنامه ی فردوسی بیابند و یک خان را در کلاس بخوانند.
۲.شعرهای انتخابی از خان ها را که در درس به کار رفته در آن پیدا کنندوبخوانند.ممکن است در نسخه های مختلف برخی کلمه ها تغییر یافته باشد وکلمه یا مفهوم مترادف آمده باشد.معلم در این باره باید توضیح دهد.برای مثال در شاهنامه ی چاپ انتشارات جاویدان ،چاپ دهم ۱۳۷۷دوبیت زیر چنین است.

خروشید و جوشید و برکند خاک زسمش زمین شد همه چاک چاک

خروشید و جوشید و برکند خاک زنعلش زمین شد همه چاک چاک

میانش به خنجر به دو نیم کرد دل جادوان زو پر از بیم کرد

میانش به خنجر به دو نیم کرد دل جادوان راپر از بیم کرد

۳.داستان راکه به نثر یا آمیخته ساده نویسی یا کوتاه شده است از منابع اینترنتی وکتاب هاپیدا کنند و در کلاس بخوانند.به عنوان نمونه ،خان اول که از دانشنامه ی ویکی پدیاگرفته ام،برای استفاده ارایه می شود
ارزشیابی پایانی
این داستان از چه کتابی بود؟ نویسنده ی آن کیست؟ رستم چگونه توانست از هفت خان بگذرد؟ مفهوم جمله ی «گذشتن از هفت خان» چیست؟ شخصیت های موجود در هر مرحله کدامند؟ و …
دانش آموزان با بحث و تبادل نظر به سوالات معلم پاسخ دهند.

5
تعیین تکلیف و فعالیت های خارج از کلاس
: معلم از دانش آموزان می خواهد تا برای جلسه ی آینده یکی دیگر از داستان های رستم را از فیلمی که در اختیار گروه ها قرار می دهند، نگاه کرده و خلاصه ی آن را در کلاس ارائه دهند. و یا یکی از داستان¬های شاهنامه را مطالعه کرده و خلاصه¬ی آن را در کلاس ارائه دهند.
جلسه ی آینده در مورد اصطلاحات موجود در این درس بحث خواهیم کرد و همچنین در مورد نویسنده ی کتاب شاهنامه و داستان های موجود در آن بحث و گفتگو می کنیم.
یادداشت تکالیف توسط دانش آموزان و تقسیم وظایف جهت انجام کار گروهی

5